Václav Havel na wyciągnięcie ręki

Do 7 września w Międzynarodowym Centrum Kultury (Rynek Główny 25, Kraków) trwa wystawa "Vaclav Havel na wyciągnięcie ręki", która przybliża postać tego czeskiego polityka i pisarza. 

 

 

Wystawa przybliża postać Václava Havla – opozycjonisty, męża stanu, pisarza i dramaturga, człowieka-ikony – widzianą przez pryzmat powstałych na przestrzeni kilkudziesięciu lat fotografii. Ich autor, Oldřich Škácha, towarzyszył Havlowi przez ponad 30 lat, a zebrany przez niego materiał złożył się na unikalny portret wybitnej osobowości. Powstała w ten sposób dokumentacja nie ogranicza się tylko do rejestracji publicznej aktywności Havla, ale również, co szczególnie interesujące, odsłania jego drugie oblicze, kreśląc wielowątkowy portret prywatny.

Na wystawie zaprezentowanych zostanie ponad siedemdziesiąt fotografii – wśród nich m.in. kadry przedstawiające Havla tuż po uwolnieniu z więzienia, przemawiającego do tłumu z balkonu na placu Wacława, w trakcie pierwszych dni po objęciu urzędu prezydenckiego, podczas zagranicznych podróży, ale też ukazujące go w towarzystwie najbliższej rodziny i przyjaciół, czy we wnętrzu jego wiejskiego domu.

 

 

W obiektywie Škáchy Havel jawi się więc nie tylko jako opozycjonista i wybitny polityk, ale również artysta, mąż, przyjaciel, a przede wszystkim jednostka uwikłana w dzieje. W jednej z wypowiedzi z 1983 roku mówił: „Nie jestem, nigdy nie byłem i nie miałem ambicji, by zostać politykiem czy zawodowym rewolucjonistą. Jestem pisarzem i jeżeli angażuję się w sposób nieliteracki, robię tak, ponieważ uważam to za mój ludzki i obywatelski obowiązek”.

Wśród zdjęć jest np. fotografia przedstawiająca Havla piszącego list otwarty do komunistycznego prezydenta Gustáva Husáka. Na innych można zobaczyć go pomagającego remontować dom dysydentowi Pavlowi Kohutowi. Są też zdjęcia ze spotkań opozycjonistów, w tym także z realizowanych w ich domach przedstawień teatralnych.

Fotografie przedstawiają Havla z przyjaciółmi, np. z reżyserem Milošem Formanem. Škácha uwiecznił Havla także z wieloma znanymi osobistościami ze świata międzynarodowej polityki (m.in. Madeleine Olbright, Billem Clintonem, królową Elżbietą II, Lechem Wałęsą, Janem Pawłem II) i kultury (m.in. Mścisławem Roztropowiczem, Seanem Connery, Sharon Stone, Michaelem Jacksonem).

 

 

Biografia Václava Havla stanowi równocześnie przypomnienie wydarzeń z okresu mrocznego socjalizmu, z czasów przemiany i poszukiwania wolności oraz z momentu upadku starego systemu i narodzin nowego. To także opowieść o grupie dysydentów i scenarzystów, którzy postanowili znaleźć sposób na zmianę politycznej rzeczywistości. To historia sztuki i artystów oraz ich siły, by zmieniać bieg dziejów. Jest to również historia człowieka, który nie chciał zostać prezydentem i marzył o zwykłym życiu w zwyczajnym, wolnym kraju. 

Oldřich Škácha (1941–2014) znany jest przede wszystkim jako fotograf Václava Havla oraz wielu innych osobistości z kręgów kultury i polityki. W 1960 roku ukończył studia fotograficzne w Praskiej Państwowej Szkole Grafiki i od 1962 roku pracował jako fotoreporter dla wielu czeskich, słowackich i zagranicznych wydawnictw (m.in. Svobodné Slovo, Mladý svět, Květy). Po inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 roku otrzymał zakaz wykonywania pracy dziennikarskiej. Zbliżył się do grupy dysydentów skupionych wokół Václava Havla, zaprzyjaźnił się z nim i został jego nieoficjalnym fotografem. Po 1990 roku pracował jako fotograf dla kancelarii prezydenta. Oldřich Škácha zmarł 29 marca 2014 r. w trakcie przygotowań do krakowskiej wystawy.